Ο καρκίνος αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής, με εκατομμύρια ανθρώπους να επηρεάζονται παγκοσμίως. Παρότι η εμφάνισή του συχνά σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, η διατροφή αναγνωρίζεται ως κρίσιμος τροποποιήσιμος παράγοντας τόσο για την πρόληψη όσο και για την υποστήριξη κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Πρόληψη μέσω της διατροφής

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το World Cancer Research Fund (WCRF), περίπου 30–50% των καρκίνων μπορούν να προληφθούν μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής, με τη διατροφή να κατέχει σημαντική θέση. Ορισμένα τρόφιμα περιέχουν βιοδραστικά συστατικά που προστατεύουν τα κύτταρα από καρκινογόνες επιδράσεις.

Τρόφιμα που βοηθούν στην πρόληψη:

·         Φρούτα και λαχανικά: Πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες (A, C, E), φλαβονοειδή και φυτικές ίνες.

·         Όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης: Υποστηρίζουν την υγεία του εντέρου και μειώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

·         Ψάρια και ξηροί καρποί: Περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα με αντιφλεγμονώδη δράση.

·         Ελαιόλαδο (ιδίως έξτρα παρθένο): Έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στην προστασία από οξειδωτικό στρες και φλεγμονές.

Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται ή να περιορίζονται:

·         Επεξεργασμένα και κόκκινα κρέατα: Έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

·         Αλκοόλ: Αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο στόματος, ήπατος, μαστού και άλλων οργάνων.

·         Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά: Συνδέονται με παχυσαρκία, η οποία είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου.

Υποστήριξη κατά τη διάρκεια της θεραπείας

Η θεραπεία του καρκίνου (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση) συχνά συνοδεύεται από παρενέργειες όπως:

·         απώλεια όρεξης,

·         ναυτία,

·         δυσκολία στη σίτιση,

·         μυϊκή αδυναμία.

Η σωστή διατροφή σε αυτό το στάδιο είναι καθοριστική για τη διατήρηση της δύναμης και της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Διατροφικές στρατηγικές υποστήριξης:

·         Μικρά και συχνά γεύματα με υψηλή ενεργειακή και πρωτεϊνική αξία.

·         Ενυδάτωση με νερό, χυμούς και ζωμούς.

·         Μαλακές ή αλεσμένες τροφές για ασθενείς με στοματίτιδα ή δυσκολίες κατάποσης.

·         Διατροφικά συμπληρώματα σε περιπτώσεις αυξημένων αναγκών ή απώλειας βάρους.

·         Συμβουλευτική από κλινικό διαιτολόγο, που μπορεί να προσαρμόσει το διαιτολόγιο στις ατομικές ανάγκες του ασθενούς.

Η σημασία της Μεσογειακής διατροφής

Η Μεσογειακή διατροφή – βασισμένη σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια, ελαιόλαδο και περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος – έχει συνδεθεί με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου, αλλά και με βελτιωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία.

Μελέτες δείχνουν ότι η υιοθέτησή της μπορεί:

·         να μειώσει τη φλεγμονή,

·         να ενισχύσει την άμυνα του οργανισμού,

·         να συμβάλει στη διατήρηση υγιούς βάρους,

·         και να βελτιώσει συνολικά την πρόγνωση των ασθενών.

Νέες επιστημονικές προσεγγίσεις

Η σύγχρονη έρευνα στρέφεται προς:

·         το μικροβίωμα του εντέρου, το οποίο φαίνεται να επηρεάζεται άμεσα από τη διατροφή και να παίζει ρόλο στην ανοσολογική απόκριση,

·         την επιγενετική, δηλαδή τη ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων μέσω εξωτερικών παραγόντων όπως τα διατροφικά συστατικά.

·         Αυτές οι εξελίξεις ανοίγουν τον δρόμο για εξατομικευμένες διατροφικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με καρκίνο.

Συμπεράσματα

Η διατροφή αποτελεί ουσιαστικό εργαλείο πρόληψης και υποστηρικτική στρατηγική θεραπείας για τον καρκίνο. Ενσωματώνοντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες από νεαρή ηλικία, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Στον ασθενή με καρκίνο, η εξατομικευμένη διατροφική υποστήριξη βελτιώνει την ανοχή στις θεραπείες, ενισχύει τη φυσική κατάσταση και συμβάλλει στη διατήρηση της ποιότητας ζωής.

Ενδεικτικές Πηγές:

·         World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research (2018). Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective.

·         Arends, J. et al. (2017). ESPEN guidelines on nutrition in cancer patients.

·         IARC (2015). Carcinogenicity of red and processed meat.

·         Schwingshackl L. et al. (2017). Mediterranean diet and cancer risk: A systematic review and meta-analysis